Diş Hekimi Korkusu (Dentofobia)

28/09/08

Dişçi korkusu, psikolojik olarak dişçiye gitmekten korkma veya
hoşlanmama ile dişçiye gitmeyi iğrenç bulma gibi mantıkdışı korkuları
içerir

Dişçi korkusu, psikolojik olarak dişçiye gitmekten
korkma veya hoşlanmama ile dişçiye gitmeyi iğrenç bulma gibi mantıkdışı
korkuları içerir. Bu korkular, dişçi koltuğunda geriye doğru yatırılma,
ellerin veya diğer diş aletlerinin ağzın içine sokulması, (özellikle de
dişçilikte sıkça kullanılan delici aletin), iğne korkusu ve kullanılan
aletlerin steril olmayacağı düşüncesiyle, HIV ve hepatit gibi bulaşıcı
çeşitli hastalık ve mikropların kapılabileceği korkularından
oluşabilir. Aslında bu korkular bir bakıma kabul edilebilir korkulardır
ve kişinin bu tür korkular içinde olmasında kendine göre haklı
nedenleri de bulunabilir. Ancak her şeye rağmen, yaşantımızda her zaman
için dişçiye gitme olasılığımızın bulunduğu ve hoşlanmadığımız bu gibi
durumlarla karşılaşmak zorunda kalabileceğimiz gerçeği göz ardı
edilmemeli ve hoşumuza gitmese de günün birinde bu duruma katlanmak
zorunda kalabileceğimiz unutulmamalıdır.

Hepimizin bildiği ve
bize önerildiği gibi sağlıklı bir gülüş için en az altı ayda bir olmak
üzere bir diş hekimine giderek ağzımızı ve dişlerimizi kontrol
ettirmemiz gerekmektedir. Ağız ve diş sağlığımız için olduğu kadar
diğer organlarımızın sağlığı için de gerekli olan bu durum, bazılarımız
için büyük bir korku ve endişeye yol açmaktadır. Bu korku ve endişe;
değil diş hekimine gitmek bu düşüncenin akla getirilmesiyle dahi
yaşanabilmekte ve kişide panik hali yaratabilmektedir. Diş hekimine
gidildiğinde yapılacak işlemlerin zihinsel olarak deneyimlenmesi dahi
bu kişiler için son derece korkutucu olabilmektedir. Bu kişiler ve
dişçi korkusu olan diğer kişilerin büyük çoğunluğu daha önce dişçi
koltuğunda çeşitli kazalar geçiren ya da olumsuz deneyimler yaşayan
kişilerdir. Bu nedenle aynı durumun yeniden yaşanabileceği endişesi,
korkunun devamına neden olmakta ve kişilerin bu olayları hatırlamasıyla
da korku hali ortaya çıkmaktadır.

Yaşanan bu aksilikler ve
olumsuzlukların yanında tedavi sırasında ve sonrasında ortaya çıkan
ağrı ya da diğer çeşitli problemler dişçi korkusunun kaynağını
oluşturabileceği gibi hiçbir deneyim yaşanmadan yalnızca başkaları
tarafından anlatılan dişçi hikayeleri ve bu tür duyumlar ile de dişçi
korkusu geliştiren kişiler bulunmaktadır. Bu durum kişilerin dişçiye
gitmelerini engellediğinden ortaya çok daha ciddi diş sorunları
çıkmakta ve giderek büyüyen sorunlar nedeniyle de dişçiye gitmek
zorunda kalan kişiler daha uzun süre ve daha çok sayıda tedavi
işlemlerine maruz kalmaktadır. Bu işlemlerin diş problemine bağlı
olarak uzaması ve kişiye sıkıntı vermesi de dişçi korkusunu
pekiştirmektedir.

Hasta bu korkusundan dişçisine önceden söz
edebilir ve korkularının kaynağı ile nedenleri konusunda doktoruyla
konuşabilirse çok çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilen ve çok çeşitli
korkuları da içeren (iğne korkusu, kan görme korkusu, ağrı duyma
korkusu, hastalık ya da mikrop kapma korkusu vb.) dişçi korkusunun
üstesinden gelebilmek çoğunlukla mümkün olabilmektedir. Aksi halde
yaşanan. korkular konusunda hastası ya da hasta yakınları tarafından
önceden bilgilendirilmeyen doktorun bu durumu kendiliğinden anlaması
beklenemeyeceğinden fobik hastaya bu anlamda yaklaşımında korkusu
olmaya diğer hastalara göre hiçbir farklılık olmayacak ve hasta
korkusuyla baş etmede zorluklar yaşayabilecektir. Üstelik bu korku hem
paylaşılmadığı hem de bu konuda doktordan yardım alınmadığı için
giderek şiddetlenebilecektir. Diş tedavisinden önce bu korkunun mutlaka
yenilmesi ve paylaşılması gerekmektedir.

Bazı durumlarda
hastanın dişçi korkusu tedavi sırasında ortaya çıkabilir ve dolayısıyla
bu korku ancak tedavi başladığında fark edilebilir. Bu geciken fark
etmenin hastanın tedavisi konusunda çeşitli alternatiflerin
araştırılmasında ve geliştirilmesinde de gecikmelere yol açabileceği
unutulmamalıdır.

Hemen hemen tüm diş hekimleri dişçi korkusu
yaşayan hastalarla çalışmak durumunda kalmışlar ya da kalacaklardır.
Aynı şekilde siz ya da bir yakınınız bu korkuyu halen taşıyor olabilir
ya da günün birinde bu korkuyla siz ya da bir yakınınız
karşılaşabilirsiniz. Böyle durumlarda atılması gereken ilk adım diş
hekiminden randevu alınırken bu korkudan söz edilmesidir. Bu adım
alınacak randevu saatinin en uygun bir zaman için ayarlanmasını
sağlayacak dolayısıyla randevu hem doktor hem de hasta için daha uygun
bir hale getirilebilecektir. ikinci olarak yapılması gereken, hastanın
korkuları konusunda hekimiyle açık bir şekilde konuşmasıdır. Hasta, diş
hekiminden neden korkuyor ve bu konuda neler yapılabilir? Korku ve
kaynakları konusunda doktorla hastanın konuşması ve bu anlamda alınacak
önlemlerin yanı sıra yapılabilecek değişiklikler konusunda ortak
kararlar alınması korkunun yenilmesinde önemli yararlar sağlayacaktır.
Ayrıca unutulmaması gereken. bir başka konu da dişçi korkusu olan
hastaların daha önceden tanıdıkları ve iyi bir iletişim kurdukları
doktorları tercih etmeleridir. Tanıdık bir doktorla çalışmak yabancı
bir doktorla çalışmaya göre daha rahatlatıcı ve gerilimi azaltıcıdır.

Diğer
yandan, özel olarak dişçi korkusu olan hastalarla çalışan diş
hekimlerinin bulunduğu da bilinmelidir. Bu alanda çalışan ve deneyimi
olan diş hekimlerinin seçilmesi hasta açısından kolaylıklar
sağlayabileceği gibi diş hekimi açısından da kolaylık sağlayacaktır.
Bunun için önceden bir araştırma yapılabilir. Dişçi korkusu çok sık
yaşanılan ve pek çok kişinin başına gelen bir durum olduğundan bu
alanda çalışan kişilere ulaşmak çok da zor olmayacaktır. Diğer yandan
bazı diş doktorlarının dişçi korkusu olan hastalarla çalışmak
istemedikleri de bilinen bir gerçektir. Bu nedenle randevu alınırken
dişçi korkusundan mutlaka söz edilmelidir.
Dişçi korkusunda göreceli
olarak diğerlerine göre sonuçlandırılması daha kolay olan bazı korkular
vardır. Bu korkular belirlendikten sonra bazı önlemler alınabilir ve
korku ortadan kaldırılabilir. Örneğin; diş hekimliğinde kullanılan
delici aletin çıkardığı sesten rahatsızlık duyanlar için tedavi
sırasında walkman kullanılması önerilebilir. Bu yolla aletin çıkardığı
ses müzik sesiyle bastırılacağı için korku nedeni ortadan kaldırılmış
olur.

Pis kokular ve yabancı kokular nedeniyle oluşan korkuları gidermede arama terapi uygulanabilir.

Diğer
yandan Diş hekimi ya da asistanının hastaya yumuşak bir biçimde teması,
sıcak ve içten tavrının yanı sıra sakinleştirici konuşmaları. da
duyulan gerginliği gidermede yardımcı olabileceği gibi duyulacak ağrıyı
hafifletmede de yardımcı olabilir. Bazı durumlarda ise meditasyon
denenebilir.

Yine çok heyecanlı kişiler için çeşitli relaksasyon yöntemleri kullanılabilir ve hastaya gevşeme eksersizleri öğretilebilir.

Diş
hekimi tarafından hastaya tedavi sırasında yapılacak olan işlemler.adım
adım anlatılabilir ve ağrı duyulduğunda hastanın elini kaldırılarak
haber verilmesi istenebilir. Böylece hastaya işlemin ağrı duyulduğu
anda kesilebileceği garantisi verilerek korku azaltılabilir.

Bazı
insanların ise daha ciddi korkuları olabilir. Bu durumlarda oral veya
damardan sakinleştiriciler verilmesi gerekebileceği gibi bazen genel
anestezi dahi gerekli olabilir. Ayrıca psikoterapinin yanında hipnoz
kullanılarak bu korkuların yenilmesinde yardımcı olunabilir. Bunun için
diş hekimi ile diğer bazı alanlardaki doktorların ve psikoloğun
işbirliği yapmaları gerekmektedir.

Burada önemli olan, öncelikle
hangi tekniğin hasta için uygun olduğuna karar verilmesi ve o tekniğin
uygulamaya konulmasıdır. Hasta dişçi koltuğuna oturduktan sonra bu
konuda yaşanacak kararsızlıklar hastanın ya da hekimin tedaviden
vazgeçmesine yol açabilir ve hastaya gitmesi için izin verildiğinde de
dişten kaynaklanan sorunlar daha da artabileceği gibi hasta daha
sıklıkla diş hekimine gitmek zorunda kalabilir. Bu durumda hasta çok
daha çeşitli işlemlerden geçmek durumunda kalabilir. Bu nedenle dişçi
korkusu ya da dişçiye gitme korkusu mutlaka yenilmelidir.